Mặt trận Tổ quốc Việt Nam là một bộ
phận cấu thành hệ thống chính trị của nước Cộng hoà Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam,
là tổ chức liên minh chính trị, liên hiệp tự nguyện của tổ chức chính trị, các
tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội và các cá nhân tiêu biểu trong các
giai cấp, các tầng lớp xã hội, các dân tộc, các tôn giáo và người Việt Nam định
cư ở nước ngoài.
Ngày 18 tháng 11 hằng năm là Ngày
truyền thống của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và là Ngày hội đại đoàn kết toàn dân
tộc.
Ngay từ Chính cương vắn tắt và Sách lược
vắn tắt được thông qua tại Hội nghị thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam do lãnh tụ
Nguyễn Ái Quốc chủ trì đã vạch ra sự cần thiết phải xây dựng một Mặt trận dân
tộc thống nhất nhằm đoàn kết các giai tầng trong xã hội, các tổ chức chính trị,
các cá nhân v.v… phát huy truyền thống yêu nước, sức mạnh của khối đại đoàn kết
toàn dân tộc, phấn đấu cho mục tiêu chung là: Giải phóng dân tộc, xây dựng một
xã hội mới hòa bình ấm no, tự do, hạnh phúc của nhân dân.
Giữa lúc cao trào cách mạng đầu tiên do
Đảng lãnh đạo mà đỉnh cao là phong trào Xô viết Nghệ Tĩnh đang diễn ra sôi nổi
và rầm rộ trong cả nước, ngày 18/11/1930, Ban Thường vụ Trung ương Đảng Cộng
sản Đông Dương ra chỉ thị về vấn đề thành lập Hội phản đế Đồng minh, hình thức
đầu tiên của Mặt trận Dân tộc Thống nhất Việt Nam.
Từ đó tới nay, ở mỗi thời kỳ khác nhau có
những hình thức và tên gọi cụ thể về tổ chức có khác nhau cho phù hợp với từng
thời kỳ của nhiệm vụ cách mạng nhưng Mặt trận Dân tộc Thống nhất Việt Nam, nơi
tập hợp các giai tầng trong xã hội vì những mục tiêu lớn của dân tộc luôn tồn
tại và phát triển.
Quá trình từ Hội Phản đế đồng minh đến Mặt trận Tổ quốc Việt Nam ngày nay là một chuỗi dài những chặng đường
phát triển của Mặt trận Dân tộc Thống nhất Việt Nam.
Từ đó đến nay đã 12 lần đổi tên như:
- Mặt trận Thống nhất Phản đế Đông
Dương - Hội Phản đế đồng minh hình thức đầu tiên của Mặt trận Dân tộc Thống
nhất (18/11/1930).
- Phản đế đồng minh (3/1935).
- Mặt trận Thống nhất nhân dân phản đế
(10/1936).
- Mặt trận Dân chủ Đông Dương (6/1938).
- Mặt trận Thống nhất Dân tộc Phản đế
Đông Dương (11/1939).
- Việt Nam Độc lập Đồng minh hội, gọi
tắt là Việt Nam
(19/5/1941).
- Hội viên hiệp quốc dân Việt Nam
gọi tắt là Hội Liên Việt (29/5/1946).
- Mặt trận Liên Việt (03/3/1951).
- Mặt trận Tổ quốc Việt Nam
(10/9/1955).
- Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam (20/12/1960).
- Liên minh các lực lượng dân tộc dân
chủ và hòa bình Việt Nam
(20/4/1968).
- Mặt trận Tổ quốc Việt Nam
(04/02/1977).
Qua 12 lần đổi tên cho phù hợp với từng
giai đoạn lịch sử đất nước ta đã giành được độc lập, sự thống nhất và toàn vẹn
của quốc gia đòi hỏi phải hợp nhất 03 tổ chức thành một tổ chức Mặt trận, nhằm
đáp ứng yêu cầu của giai đoạn cách mạng mới. Đại hội thống nhất 03 tổ chức được
lấy mốc là Đại hội lần thứ nhất.
Đại hội lần thứ I
· Thời
gian: 31/1 đến 4/2/1977
· Địa
điểm: Hội trường Thống nhất, Thành phố Hồ Chí Minh
· Nhân
sự:Chủ tịch danh dự: Tôn Đức Thắng:Chủ tịch: Hoàng Quốc Việt:Tổng Thư ký: Nguyễn Văn Tiến
Đại hội lần thứ II
· Thời
gian: 12 đến 14/5/1983
· Địa
điểm: Hội trường Ba Đình, Hà Nội
· Nhân
sự;
Chủ tịch danh dự: Hoàng Quốc Việt:Chủ tịch: Huỳnh Tấn Phát:Tổng Thư ký: Nguyễn Văn Tiến
Đại hội lần thứ III
· Thời
gian: 2 đến 4/11/1988
· Địa
điểm: Hội trường Ba Đình, Hà Nội
· Nhân
sự:Chủ tịch danh dự: Hoàng Quốc Việt:Chủ tịch: Nguyễn Hữu Thọ:Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký:
Phạm Văn Kiết
Đại hội lần thứ IV
· Thời
gian: 17 đến 19/8/1994
· Địa
điểm: Hội trường Ba Đình, Hà Nội
· Nhân
sự:Chủ tịch danh dự: Nguyễn Hữu Thọ:Chủ tịch: Lê Quang Đạo: Tổng Thư ký: Trần Văn Đăng
Đại hội lần thứ V
· Thời
gian: 26 đến 28/8/1999
· Địa
điểm: Hội trường Ba Đình, Hà Nội
· Nhân
sự:Chủ tịch: Phạm Thế Duyệt:Tổng Thư ký: Trần Văn Đăng
Đại hội lần thứ VI
· Thời
gian: 21 đến 23/9/2004
· Địa
điểm: Hội trường Ba Đình, Hà Nội
· Nhân
sự:Chủ tịch: Phạm Thế Duyệt đến ngày 9 tháng 1 năm 2008 - (xin nghỉ hưu)
Chủ tịch: Huỳnh Đảm từ ngày 9 tháng 1 năm 2008 (tại
Hội nghị lần thứ 5 Uỷ ban TW MTTQ Việt Nam (khoá IV))
Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký: Huỳnh Đảm đến ngày 9 tháng 1 năm 2008 (tại Hội
nghị lần thứ 5 Uỷ ban TW MTTQ Việt Nam (khoá IV))
Vũ Trọng Kim từ ngày 9 tháng 1 năm 2008 (tại Hội nghị lần thứ 5 Uỷ ban TW MTTQ
Việt Nam (khoá IV))
Đại hội lần thứ VII
· Thời
gian: 28 đến 30/9/2009
· Địa
điểm: Trung tâm Hội nghị Quốc gia Mỹ Đình, Hà Nội
· Nhân
sự: Chủ tịch: Huỳnh Đảm, Nguyễn Thiện Nhân từ ngày 05 tháng 9 năm
2013 (tại Hội nghị lần thứ 6 UBTW MTTQ VN); Phó chủ tịch Tổng thư
ký: Vũ Trọng Kim
Đại hội lần thứ VIII
· Thời
gian: 25 đến 27/9/2014
· Địa
điểm: Trung tâm Hội nghị Quốc gia Mỹ Đình, Hà Nội
· Nhân
sự: Chủ tịch: Nguyễn Thiện Nhân; Phó Chủ tịch Tổng Thư
ký: Vũ Trọng Kim
- Từ ngày 14/4/2016: Ông Trần Thanh Mẫn - Phó Chủ tịch - Tổng Thư ký
- Ngày 22/6/2017, Hội nghị Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam lần thứ 7,
khoá VIII đã thống nhất hiệp thương cử ông Trần Thanh Mẫn, Ủy viên Trung ương
Đảng, Phó Chủ tịch-Tổng Thư ký UB Trung ương MTTQ Việt Nam là Chủ tịch UBTƯ
MTTQ Việt Nam khóa VIII.
- Ngày 06/01/2018, Hội nghị Ủy ban Trung ương MTTQ
Việt Nam lần thứ 8 đã thống nhất, hiệp thương cử ông Hầu A Lềnh - Ủy viên Trung
ương Đảng, Phó Trưởng ban Thường trực Ban Chỉ đạo Tây Bắc giữ chức Phó Chủ tịch
- Tổng Thư ký UBTƯ MTTQ Việt Nam khoá VIII.